Kekemelik

Kekemelik, konuşmada sözcük, hece ya da seslerin tekrarı, ses uzatması ve blok olarak adlandırılan, sorunu yaşayan kişilerce “sanki sözcük ağızdan çıkmıyor, bir şey engel oluyormuş gibi” tanımlanan konuşma içindeki kesilmelerle gözlenen akıcılık bozukluğudur.

Kekemelik problemi her yaştan insanı etkileyebilmektedir. Kekemeliğin nedenine dair çeşitli çalışmalar yürütülmekle birlikte henüz net sebebi belirlenememiştir. Ancak son yıllardaki çalışmalar özellikle genetik üzerinde durmaktır.

Genel olarak kekemelik, gelişimsel ve edinimsel olmak üzere iki başlık altında toplanabilir. Gelişimsel kekemelik, en sık görülen tip olmakla birlikte çocuklar konuşmaya başladığında ve dil ve konuşma gelişimlerinin kendi duygu ve düşüncelerini ifade edecek kadar yeterli olmadığı durumda ortaya çıkar. Genellikle 2-6 yaş arasında sıklıkla ortaya çıkar ve bu tip kekemelik özelliği gösteren çocukların dört yıl içinde spontane iyileşme gösterebilecekleri öngörülmektedir(Yairi and Ambrose). Ancak çocuğun yaşadığı problemin devam etme olasılığı da bulunmaktadır. Bu nedenle Stuttering Foundation of America, ailelerin ne zaman bir konuşma terapistinden yardım almaları gerektiğini belirleyebilmeleri adına risk faktörleri belirlemiştir. Çocuğun kekemeliğinin başlama yaşı, ne kadar süredir bu sorunun yaşandığı, sorunu yaşayan çocuğun cinsiyeti, dil ve konuşma gelişimine dair yaşanan başka bir sorun olup olmadığı ve aile öyküsüne göre uzman dil ve konuşma terapistleri çocuğun terapi sürecini öngörmektedirler.

Kekemelikler ikiye ayrılmaktadır.

Edinilmiş kekemelikler nörojenik ya da psikolojik temelli olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. 

Nörojenik kekemelikler merkezi sinir sisteminde bir hasar ya da bozulmaya bağlı olarak ortaya çıkar. Travmatik beyin hasarları, Alzheimer, Parkinson, beyin tümörleri gibi nörodejeneratif hastalıklar, serebrovasküler hastalıklar ya da beyin krizi(inme) durumunda görülür. En çok travmatik beyin hasarı ve beyin krizi sonrası görülmektedir. Kalıcı ya da geçici olabilmektedir. Sıklıkla yetişkinlikte ortaya çıkmaktadır Afazi ve apraksi gibi diğer dil konuşma güçlükleriyle birlikte oluşabilir.Nörojenik kekemelik özellikleri gelişimsel kekemelik durumlarından bazı noktalarda farklılaşmaktadır. Bu kekemelik tipi ani başlangıçlıdır. Sürece yayılmaz.

Kişinin konuşması ortama, duruma ya da kişilere göre farklılık göstermez. Kişide konuşma biçiminden rahatsız olma durumu hissedilir ancak bu konuşma biçiminden dolayı bir kaygı yaşamazlar. Konuşmada gözlenen ses hece tekrarları ya da uzatmaları gelişimsel kekemelikteki gibi yalnızca sözcük başıyla sınırlı kalmaz. Ardı ardına ses /hece tekrarları ya da sözcük ortalarında da tekrarlar gözlenir.

 

Psikojenik kekemelik ise kayıp/yas durumu ya da travmatik bir durum sonrası yoğun strese bağlı ani başlangıçlı kekemelik tipidir. Kekemelik başlangıcı bir olaya bağlıdır. Bu tip kekemelikte yine özellikle sözcük başlarındaki tekrar ve uzatmalarla karakterizedir. Dil yapısına uygun olmayan gramatik yapılar kullanma gözlenir.  İkincil davranışlara pek rastlanmaz. Ancak konuşmaya dair garip baş etme davranışları ve endişeyi yansıtan hareketler gözlenir.

Terapist ne yapar?

Terapist, kişiye uygun terapi planı oluşturmak adına öncelikli olarak değerlendirme yapar. Değerlendirme sürecinde terapist başvuran kişi ve yakınları ile görüşme yapar. Süreç hakkında bilgi alır, kekemeliğin türünü ve şiddetini belirler. Terapist değerlendirme süreci sonunda konuşma problemini yaşayan kişinin yaşını ve bireysel farklılıklarını da göz önüne alarak kişiye uygun terapi yöntemini belirler. Seçilen terapi yöntemi doğrultusunda süreci yürüterek kişiye ve aileye danışmanlık yapar.